TOM-onderwijs

Over TOM

Klaar voor de maatschappij van de toekomst

TOM is een integrale aanpak voor verandering en vernieuwing: het geeft invulling aan eigentijds onderwijs. Met meer individuele aandacht voor leerlingen en een gemotiveerd en inspirerend onderwijsteam.

TOM is een onderwijs vernieuwende manier van werken waarbij de rol van de leerling en van de leerkracht anders is dan in het reguliere onderwijs. TOM wil deel uitmaken van de tijd waarin wij, dus ook de kinderen leven. Het haakt in op eigentijdse ontwikkelingen, waarbij leerlingen meer verantwoordelijkheden over het eigen leerproces krijgen.

TOM speelt zich niet meer af binnen de muren van een klaslokaal. De leerkracht wordt meer begeleider en coach in kern- of basisgroepen. In wisselende leergroepen wordt het onderwijs afgestemd op de leerbehoeften van de kinderen.” Mijn” klas maakt plaats voor “onze” kinderen en de verantwoordelijkheid voor deze kinderen wordt gedeeld. Het team als team voor iedereen daar gaat het om. Het management moet deze complexe veranderingsprocessen begeleiden en coachen. Het moet uitstralen dat het met elan de visie van TOM onderwijs draagt en er voldoende kaders voor creëren.

TOM reikt bouwstenen aan hoe daar te komen. Door bijvoorbeeld: leren in basisgroepen, lesgeven in multidisciplinaire teams en werken op verschillende leer- en werkplekken in de school.
Kortom, TOM is het wat en hoe ineen. Het geeft richting aan ondersteuning voor eigentijds onderwijs. Waarbij iedere school zelf de regisseur is van zijn eigen gewenste ontwikkeling.

Waarom TOM?
TOM is een kind van zijn tijd. Het speelt in op een actuele ontwikkelingen:

Netwerksamenleving: mensen veranderen regelmatig van baan, kennis veroudert snel en er heerst een zapcultuur. Dit stelt andere eisen aan mensen en dus ook aan onderwijs.
Lerarentekort: de laatste jaren is er een tekort aan HBO-geschoolde mensen. Hierdoor komt ander personeel de school binnen zoals zij-instromers, herintreders, onderwijs- en klassenassistenten.
Ondernemend en ontdekkend leren: in deze visie krijgen leerlingen meer verantwoordelijkheid over hun eigen leerproces. Onderwijs beweegt van aanbod- naar vraagsturing.
Recht doen aan verschillen: er is een tendens veel meer kinderen, met mogelijke beperkingen en verschillende behoeften, een plek te geven in het reguliere onderwijs. TOM geeft scholen handvatten voor het organiseren van passend onderwijs.

Beproefd in de praktijk
TOM heeft zich ontwikkeld tot een levendig praktijkmodel. Van 2001 – 2004 experimenteerden eerst 14 basisscholen en sinds 2003 werken er in totaal 24 basisscholen met TOM. Dit leverde op: een schat aan informatie, praktijkervaringen, handvatten, producten en procesbeschrijvingen. Zo is er inmiddels ontwikkeld:
Teams worden bij de ontwikkeling en implementatie van het TOM-concept op school structureel en grondig begeleid door een TOM-adviseur en experts.
Pijlers
TOM bestrijkt de volle breedte van de school:
Tezamen vormen dit de vier pijlers van TOM. Samen met team, ouders en kinderen ontwikkelt de school zich verder en verder in het TOM-concept in samenwerking met ook de genoemde TOM-adviseur. Dan zijn er de randvoorwaardelijke items eromheen (de schil) die een belangrijke rol spelen en invloed, samenhang kennen. Hieronder vallen onder andere:
1. De cultuur
2. De manier van leidinggeven
3. De communicatie
4. De Financiën
Integrale schoolontwikkeling
TOM draagt bij aan integrale schoolontwikkeling. Want een verandering binnen een pijler of de schil zorgt automatisch voor veranderingen binnen de andere pijlers. Stel: de school neemt onderwijsassistenten aan om de werkdruk te verminderen. Dit heeft invloed (en/of samenhang) met de inzet van de leerkrachten die op de school werken. De organisatie van het onderwijs zal hierin meebewegen, anders worden ingericht.
Of: de school wil meer gebruik maken van ICT als leerbron en communicatiemiddel. Dat vraagt mogelijk al snel om bijvoorbeeld andere werkplekken. Maar ook een andere cultuur en inzet van financiën.
TOM is voor scholen: ‘in beweging zijn’. Het is geschikt voor iedere school, op ieder moment, op school eigen wijze. TOM betekent ook, dat het onderwijs passend wordt gemaakt voor de behoeften van het (individuele) kind. Uitgangspunt hierbij is de slogan: ‘Klein waar het móet, gro(o)t(er) waar het kán’.

TOM op Het Wilgerijs

Leerpleinen
De school kent een 3-tal leerpleinen:
- Leerplein 1 Voor de kinderen van groep 0, 1 en 2
- Leerplein 2 Voor de kinderen van groep 3, 4 en 5
- Leerplein 3 Voor de kinderen van groep 6, 7 en 8
De leerpleinen zijn tevens verdeeld in de volgende basisgroepen:
- Leerplein 1 Basisgroep 1A
- Leerplein 2 Basisgroep 2A en 2B
- Leerplein 3 Basisgroep 3A en 3B
Op een leerplein werken meerdere professionals die met elkaar de vakken bij de kinderen neerleggen, uitleg geven, coaches en begeleiders zijn van het kind. Er is professioneel overleg tussen deze leerkrachten en zij kijken met elkaar naar de ontwikkelingen van het kind.
Basisgroepen
Aan de start én aan het einde van de schooldag zijn de kinderen bij elkaar in de basisgroep voor de opstart van de dag en bij het reflectiedagmoment. Gymnastiek en bijvoorbeeld een kanjerles kunnen ook in de basisgroep plaatsvinden. Over de gehele schooldag worden de lessen aangeboden in jaargroepen. Het kind kan vervolgens in het basisgroeplokaal, stiltelokaal of in de hal de verwerking maken. Liggen de kindkenmerken en –behoeften op het niveau van nabije begeleiding van een leerkracht, zal deze vorm worden gehanteerd. Soms is het goed voor een kind om ‘gewoon’ een geheel eigen plekje te hebben die in alle lessen (en verwerkingen) hetzelfde is.
Kenmerken en behoeften van het kind
Binnen TOM wordt er goed gekeken naar de kenmerken en de behoeften van het kind. De invulling van het onderwijs wordt zodoende ‘op maat’ gemaakt. (‘Klein waar het móet en gro(o)t(er) waar het kán’). Taken, in de vorm van een dag- of weektaak, spelen een rol binnen het TOM-concept. Zo wordt er gewerkt met een planbord in leerplein 1. In het opvolgende leerplein wordt deze vorm van zelfstandigheid uitgewerkt met behulp van bijvoorbeeld de dagtaak. Deze dagtaken worden in leerplein 3 verder uitgebreid tot weektaken. Op de weektaak staat voor elk kind precies genoemd, welke taken er móeten, mógen en kúnnen worden gemaakt.

Teamonderwijs Op Maat (TOM)

Teamonderwijs Op Maat (TOM) is voor het team van het Wilgerijs een aanpak voor verandering en vernieuwing. Het geeft invulling aan onderwijs van deze tijd. Vanuit het ontwikkelingsgericht werken, levert TOM onderwijs op maat, meer individuele aandacht voor leerlingen en een gemotiveerd en inspirerend onderwijsteam. In de organisatie draait het om het anders organiseren van lesgeven en is het onderwijs afgestemd op de leerbehoeften van de leerlingen. In de leeromgeving gaat het erom een krachtige leeromgeving neer te zetten. Wat is de inzet van ICT? Welke methoden en materialen zijn geschikt? Hiertoe hebben wij gedegen onderzoek gedaan en de methoden, materialen waarmee wij op school werken, passen uitstekend bij de grondbeginselen van het TOM-concept. Met andere woorden: het Wilgerijs geeft op een moderne, eigentijdse manier gestalte aan het hedendaagse onderwijs. Zij kan dit realiseren door o.a. passende methodes en middelen.

We leren met ons hoofd, het hart en onze handen. Bij de inzet van het personeel kijken we naar andere rollen, mogelijkheden en kwaliteiten van de mensen die er werken. Hierbij gaat het ook om de inzet van ander personeel. Welke medewerker heeft een school nodig? Met welke kwalificaties en competenties?

Een leerkracht is naast een leerkracht die instructies geeft, een begeleider, een coach en een specialist op zijn of haar terrein. TOM helpt ons om daar te komen, bijvoorbeeld door te leren in basisgroepen met dag-weektaken, lesgeven in teams van leerkrachten en overig onderwijzend personeel. We werken op verschillende leer- en werkplekken in de school.

Kortom, TOM geeft richting én ondersteuning voor eigentijds onderwijs. Alles is er op gericht om de kinderen onderwijs op maat te bieden waarbij we uitgaan van de kwaliteiten, vaardigheden en talenten van de kinderen in een veilig klimaat.

ICT

We leren omgaan met verschillende computertoepassingen

ICT geletterdheid
Techniek is tegenwoordig overal. Op bijna elke plek is wifi, voor een treinritje heb je een ov-chipkaart nodig en zelfs de meeste huishoudelijke apparaten zijn dankzij een chip toegerust met allerlei handige functies. De huidige generatie kijkt daar amper nog van op, toch moeten ze leren hoe ze er goed mee omgaan om en hoe het allemaal werkt.

Meedoen aan nieuwe ontwikkelingen, gaat niet zonder technologie en het juist benutten ervan. Onze leerlingen leren dan ook omgaan met verschillende computertoepassingen en online tools. Kinderen hebben later meer kans op een baan als zij begrijpen hoe computers werken.

Digitaal geletterd ben je als je de vier basisvaardigheden beheerst: ict-basisvaardigheden, computational thinking, informatievaardigheden en mediawijsheid. Deze vaardigheden heb je nodig om goed te functioneren in de maatschappij, zowel in een leer- als in een werkomgeving. Het gaat daarbij om de samenhang tussen die vier vaardigheden.

Digitale geletterdheid is veel meer dan een optelsom van meetbare leerdoelen met een voorspelbare uitkomst. Het werken met o.a. Chromebooks helpt het onderwijs om leerlingen digitaal geletterd te maken, voortbouwend op de basis en deskundigheid die zij/wij al in huis hebben.

Op school zijn er voor leerplein 2 en 3 in totaal 60 chromebooks. Deze worden gebruikt ter ondersteuning van ons lesaanbod. De leerlingen verwerken met structurele regelmaat digitaal bijvoorbeeld hun ontvangen rekeninstructie. ICT is bij ons op school geen doel op zichzelf maar wordt ingezet ter verrijking en versterking van ons onderwijs.

De iPad, die bij ons op school worden gebruikt in leerplein 1, is een multifunctioneel draagbaar apparaat, een ‘tablet’ genoemd. Zonder toetsenbord maar met touchscreen bedienen groot en klein de iPad met gemak. De programma’s voor op de iPad, apps, bieden legio (onderwijs-)mogelijkheden.

Op school hebben we ook nog een heel groot digitaal, verrijdbaar touchscreenbord. Daar profiteren we natuurlijk allemaal van!

Engels

Engels in de Leerpleinen

Over Groove.me

Groove.me is de eerste complete lesmethode Engels waarbij popmuziek de basis is van alle lessen.

De Engelse lesmethode die wij hanteren op het Wilgerijs.

In de lessen wordt de song, de artiest of de clip gebruikt om leerlingen Engels te leren, daarbij komen alle vaardigheden aan bod. De lessen beperken zich niet alleen tot de woorden uit de song, maar worden uitgebreid met woorden passend bij het thema van de les.

Groove.me geef je aan de hand van lessen op het digibord. De kinderen kunnen de lessen zowel volledig digitaal verwerken, als op een werkblad en in werkboeken of een combinatie van beide.

Engels voor het jonge kind
Het vak Engels is sterk in beweging op basisscholen. Steeds meer scholen kiezen ervoor om al in de onderbouw Engels te geven. Op het Wilgerijs beginnen we dan ook al in leerplein 1 met Engels.
In de leerjaren 1 t/m 4 leren de kinderen Engels aan de hand van muziek. Jonge kinderen willen immers niets liever dan zingen, dansen en bewegen. De liedjes voor de kleuters op leerplein 1 sluiten aan bij de thema’s die gangbaar zijn in de onderbouw, zoals de seizoenen en dieren.

Ook zijn er ‘everyda- songs’ (routineliedjes) voor de kleuters in het Engels, om samen mee te zingen. In de leerjaren 3 en 4, op leerplein 2’ worden de thema’s herhaald en uitgebreid. Hier gebruiken we aansprekende en eenvoudige popliedjes en sing- along songs die de leerlingen deels zullen herkennen en meezingen. Het digibord is het uitgangspunt van de lessen maar Groove.me biedt daarnaast ook activiteiten voor in de kring of in kleine groepjes. Daarnaast zijn er per les een aantal oefeningen die de kinderen zelfstandig kunnen doen om extra te oefenen met het Engels.

Differentiatie
Alle lessen van Groove.me bevatten voldoende uitdaging voor leerlingen met een hoger niveau, maar kunnen ook door leerlingen met een basisniveau worden gedaan. Daarnaast biedt Groove.me verschillende vormen van differentiatie om optimaal aan te sluiten bij de niveauverschillen van leerlingen.
Groove.me biedt een flinke hoeveelheid ‘herhaling’ waardoor de Engelse taal aldoor meer tot de tools van het kind gaat behoren. Er is, natuurlijk in oplopende graad, aandacht voor ook de grammaticale zijde van de taal Engels.

NB. Aan de ontwikkeling van Groove.me liggen recente inzichten uit de onderwijswetenschappen ten grondslag.

Wereldoriëntatie

Aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek op een leuke manier

Onderzoekend en ontdekkend leren met Blink Wereld-

Op onze school bieden wij op een onderzoekende en ontdekkende manier wereldoriëntatie aan. Dan doen wij met behulp van de methode Blink Wereld bij jou. Blink Wereld heeft een volledig en flexibel pakket waarbinnen wij keuzes kunnen maken die aansluiten bij de visie van onze school.
Wij bieden het vak ‘wereldoriëntatie’ geïntegreerd aan. Voorheen waren er immers drie separate vakterreinen op de lesprogramma’s te vinden. (aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek).

Blink stimuleert de kinderen om eigen onderzoek te doen. Dat kan op individueel niveau en op groepsniveau. Dan doen de kinderen allen hetzelfde onderzoek.

De lesmethodes van Blink Wereld voor wereldoriëntatie (geschiedenis, aardrijkskunde en natuur & techniek) gaan uit van een activerende didactiek waarbij leerlingen zelf gaan ontdekken en onderzoeken. Leerlingen zijn dus niet opnieuw bezig met begrijpend lezen, maar vergroten actief hun kennis van de wereld. En dat heeft direct positieve invloed op hun vaardigheid in lezen, taal en rekenen.

Bij Blink Wereld hebben we voor groep 5 t/m 8 de keuze uit twee basispakketten waarmee wij als school voldoen aan de kerndoelen: thema’s van ongeveer 5 lessen waarbij je middels geleid onderzoek de diepte in gaat per vak en thema’s van ongeveer 12-20 lessen waarbij de kinderen veel ruimte krijgen voor eigen onderzoek en waarin verschillende wereldoriëntatievakken zijn geïntegreerd.

21st century skills
In Blink Wereld gaan de kinderen zelf onderzoeken en ontdekken. Door nieuws-gierigheid, onderzoeksgeest en creativiteit komen ze al zoekend tot vaardigheden, inzichten en kennis. De methode van Blink Wereld werkt met een onderzoekscyclus. Deze cyclus bestaat uit acht stappen, die in elke les of elk thema gedeeltelijk of helemaal worden gevolgd. Per onderdeel van het onderzoekende proces komen één of meerdere van de 21st century skills aan bod.
Wereldoriëntatie en burgerschap
Scholen moeten sinds 2006 actief burgerschap en sociale integratie bevorderen. Burgerschap is geen apart kerndoel, maar er zitten elementen van burgerschap in de kerndoelen bij ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’. Zowel sociale integratie als actief burgerschap komen aan bod in de thema’s van Blink Wereld. Daarbij leent de manier waarop de lessen van Blink Wereld zijn opgezet (zelf onderzoeken, ontdekken en ontwerpen) zich goed voor het verbinden van actief burgerschap.
Differentiatie
Het lesmateriaal van de methodes van Blink Wereld is in de basis uitdagend voor alle leerlingen. Door de gekozen visuele aanpak, spannende invalshoeken en opdrachten zijn alle lessen een uitdaging voor leerlingen. Ook pluskinderen geven spontaan terug de lessen leuk en leerzaam te vinden. Daarnaast zijn er zowel bij de vakgerichte als de geïntegreerde thema’s verschillende vormen van differentiatie om optimaal aan te sluiten bij de niveauverschillen van leerlingen.

Kanjertraining en gedragsverwachtingen

Een veilige plek voor iedereen

De Kanjertraining is meer dan alleen een (anti)pestmethode. De training vormt voor scholen de leidraad om pedagogisch beleid te maken. De Kanjertraining bestaat uit een serie lessen met bijbehorende oefeningen om de sfeer in de klas goed te houden (preventief), of te verbeteren (curatief). Na de start in 1996 als ouder- en kindpraktijk, is de training uitgegroeid tot een volwaardige methode voor het Primair- en Voortgezet Onderwijs en streven we de volgende doelen na:

Het bevorderen van vertrouwen en veiligheid in de klas.
Het versterken van de sociale vaardigheden bij leerlingen.
Beheersing van verschillende oplossingsstrategieën bij pesten en andere conflicten.
Bewustwording van de eigenheid bij leerlingen.
Leren om verantwoordelijkheid te nemen.
Het bevorderen van actief burgerschap en sociale integratie.
Het bevorderen van ouderbetrokkenheid.

Kanjertraining helpt leerkrachten om anders te kijken naar het gedrag van kinderen. Gaat er dan nooit meer iets mis op Kanjerscholen, heerst er altijd rust en vrede? Nee, maar Kanjertraining kan wel helpen om problemen bespreekbaar te maken en te zoeken naar oplossingen die goed zijn voor alle partijen. Met behulp van structurele inzet van Kanjerlessen op alle leerpleinen weten we dat kinderen zich (weer) veilig voelen op school, dat ouders weer serieus worden genomen en de leerkrachten hun vak weer terugkrijgen.

Voor vertrouwen, veiligheid, rust en wederzijds respect.

Gedragsverwachtingen

Zoals het woord eigenlijk al zegt, vertellen de gedragsverwachtingen ons precies welke gedrag we in de verschillende ruimtes van de school van elkaar verwachten. De verwachtingen gelden voor alle mensen, groot en klein. Zodra je de school binnenkomt zie je de gedragsverwachtingen, als een soort van schilderijengalerij, overal hangen.